Alerjik astım alerjenlerin astımı tetiklemesi olayıdır. Çevremizdeki alerjenler vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi reaksiyon gösterir ve vücutta hırıltı, öksürük, nefes sıkışması gibi alerjik astım belirtileri görülür. Bu bölümün amacı sizleri alerjik astım konusunda bilgilendirmektir. Alerjik astım bölümü altında aşağıdaki başlıkları bulunmaktadır;
Alerjik Astım Nedir ve Nasıl Oluşur?
Astım akciğerlerde bulunan nefes borularının daralması ve şişmesi ve fazla balgam üretmesi durumudur. Bu daralma ve fazla balgam üretilmesi durumu sonucu, nefes almada zorlanma oluşur ve öksürük, hırıltı ve nefes darlığı tetiklenir.
Bağışıklık siteminin görevi vücudu bakteri ve mikroplardan korumaktır. Ancak alerjiniz varsa bağışıklık sistemi, vücudun karşılaştığı kedi/köpek gibi evcil hayvanların deri döküntüleri ya da tüyleri veya ev tozu akarları gibi zararsız maddelere karşı da vücudu korumaktadır.
Bazı kişiler için bu alerjik astım durumu sıkıntı yaratmasa da, bazı kişiler için günlük aktiviteleri engelleyip hayati risk taşıyan büyük bir problem haline gelebilir. Astım hastalığının %90’ı alerjik nedenlerden meydana gelmektedir.
Alerjik Astımın Başlıca Nedenleri Nelerdir?
Alerjik astımın nedenleri ve tetikleyicileri kişiden kişiye değişmekle birlikte belli başlı ve ayırt edici birkaç neden vardır. Bunlar;
– Polen, ev tozu akarları(mitelar), küfler, kedi köpek gibi evcil hayvan deri döküntüleri ve tüyleri gibi çevremizde bulunan maddeler,
– Genetik,
– Soğuk algınlığı gibi enfeksiyonlar,
– Egzersiz yapmak gibi fiziksel aktiviteler,
– Soğuk hava,
– Sigara dumanı gibi hava kirletici maddeler,
– Aspirin, ibuprofen(Advil, MotribIB), beto blokerleri gibi belli ilaçlar
– Duygu değişimleri, stres,
– Kalamar, kurutulmuş meyve, işlenmiş patates, bira ve şarap gibi bazı gıdalara katılan sülfit ve koruyucu maddeler,
– Reflü (mide asidinin ağza gelmesi)
Solunan Alerjenlerin Alerjik Astıma Etkisi
Solunum yoluyla vücuda giren alerjenler, alerjik astımı olan kişi için en önemli nedendir. Alerjik astımlı kişide, vücudunun duyarlı olduğu alerjen ya da maddelerle karşılaştığında bahar nezlesi ya da mevsimsel alerjik rinit meydana gelir. En yaygın solunan alerjenler şunlardır;
– Hayvan deri döküntüleri,
– Ev tozu akarları(mitelar)
– Hamamböceği parçacıkları,
– Küf,
– Polen
Gıda Alerjisinin Alerjik Astıma Etkisi
Çok yaygın olmasa da gıda alerjisi de alerjik astımı tetikleyebilir, ancak yaygın olmamasına rağmen hayati risk taşıyan sonuçlar gösterebilir. Alerjik belirtilere neden olabilecek en yaygın gıdalar şunlardır;
– Yumurta,
– İnek sütü,
– Fıstık, badem, fındık, ceviz gibi kuruyemişler,
– Soya fasulyesi,
– Buğday,
– Balık, kalamar ve diğer kabuklu deniz ürünleri
Koruyucu gıda maddeleri de alerjik astımı tetikleyebilir. Sodyum bisülfat, potasyum bisülfat gibi katkı maddeleri, işlenmiş gıdalarda ya da hazırlanmasında kullanılır. Eğer bunlardan birine alerjiniz varsa deri prick testi ile alerji testi olup hangi gıdalara karşı alerjiniz olduğundan emin olabilir ve önlem alabilirsiniz.
Genetik Faktörün Alerjik Astıma Etkisi
Alerjik astımın en önemli nedenlerinden biri genetiktir. Astım kalıtsal bir hastalıktır. Ama bu demek değildir ki ailesinde astım olmayanlar astım olmayacak. Astıma neden olan gen henüz kesin olarak saptanamadığı için kimlerde astım gelişip gelişmeyeceği konusunda test yapılamamaktadır. Ailesinde alerjik hastalıklar olan kişilerde alerjik astım gelişme riski %30’dur. Ailede iki kişide alerjik hastalık varsa bu risk %50’ye kadar çıkmaktadır.
Sigaranın Alerjik Astıma Etkisi
Sigara dumanına maruz kalmak alerjik astım gelişmesine neden olan en belirgin faktörlerdendir. Hamileyken sigara içilmesi veya sigaraya maruz kalınması da astım gelişmesine neden olmaktadır. Sigara alerjik astım gelişmesine neden olabildiği gibi astımı tetikleyebilir ve astım krizine neden olabilir. Astım tedavisinin de başarılı olmasını engelleyebilir.
Hava Kirliliğinin Alerjik Astıma Etkisi
Hava kirliliğinin astım gelişiminde rolü tartışmalı olsa da, akciğerleri kötü yönde etkilediği ve alerjik astımı tetikleyerek alerjik astım krizine neden olduğu kesindir.
Alerjik Astım Belirtileri Nelerdir?
Astım belirtilerinden sık tekrarlayan öksürük, hışıltı (Hırıltı) ve nefes sıkışması en önemlileridir. Egzersiz yaptıktan sonra nefes sıkışması,hırıltı veya öksürük olması da alerjik astımın diğer önemli belirtilerindendir. Astımlı kişilerin akciğerleri çok hassas olduğu için çok sık hasta olmakta ve sıklıkla gereksiz antibiyotik kullanmaktadırlar.
Alerjik Astımda Görülen Öksürüğün Özellikleri Nelerdir?
– Öksürüğün özellikle uyuduktan 1-2 saat sonra veya sabaha doğru olması
– Öksürük veya hışıltı nedeniyle gece uyanmak
– Egzersiz yaptıktan sonra öksürüğün artması
– Balgamın çok zor çıktığı öksürüğün olması
Alerjik Astım Belirtilerinin Özellikleri Nelerdir?
– Belirtiler tekrarlayıcı olmalı. Sadece bir aydır öksürük şikayeti olan bir hastaya alerjik astım demek zordur.
– Alerjik astım ilaçları (Ventolin, brcanyl gibi nefes açıcılar ile) ile rahatlama olmalıdır.
– Tetikleyicilerle belirtiler ortaya çıkmalıdır. Keskin koku, sigara içilmesi, kirli havaya çıkılması, soğuk havaya çıkılması, alerjenlerle temas, evde temizlik yapılması gibi tetikleyicilerden herhangi biriyle astım belirtileri ortaya çıkıyorsa alerjik astım olabilir.
– Bazı mevsimlerde ortaya çıkması da önemlidir.(Baharda polenlerle artması gibi)
Öksürük, nefes sıkışması, hırıltı (hışıltı) gibi belirtilerin aşağıdaki durumlarla karşılaşınca ortaya çıkması veya kötüleşmesi oluyorsa yine alerjik astımdan şüphelenilmelidir:
– Hayvanlara dokunulduğu zaman veya aynı ortamda olduğu zaman
– Deterjan, boya gibi kimyasal maddelerin kokuları
– Evde temizlik yapılınca
– Polenler yoğun olduğu zaman
– Gribal enfeksiyon geçirince
– Sigara içilince
– Çok stresli olunca, heyecanlanınca, gülünce
– Soğuk algınlığı geçirince tamamen düzelme 10 günden fazla sürede gerçekleşiyorsa
Alerjik Astımı Nasıl Anlayabiliriz
Sık tekrarlayan öksürük, hırıltı(hışıltı), nefes sıkışması alerjik astımın(alerjik bronşitin) en önemli belirtilerindendir. Astımlı kişilerin akciğerleri hassas olduğu için çok sık hasta olurlar. Bu nedenle de gereksiz antibiyotik kullanırlar. Gereksiz antibiyotik kullanımını önlemek için alerjik bronşit teşhisinin konulmasında oldukça önemlidir.
Bu Belirtiler Önemlidir
– Göğüste özellikle nefes verme sırasında hırıltı (hışıltı) sesi duyulması
– Sık sık öksürük olması ve bu öksürüğün özellikle geceleri artması, gece öksürükten uyanmanın olması, sabaha doğru veya sabah kalkınca öksürük olması
– Tekrarlayan hırıltı
– Sık sık nefes sıkışıklığı olması
– Öksürüklerin özellikle bazı mevsimlerde kötüleşmesi
– Egzersiz yapıldığı zaman öksürük, hırıltı olması
– Sık sık gribal enfeksiyon ve öksürük olması ve öksürüklerin 2 haftadan uzun sürmesi
– Sigara, deterjan, boya gibi kimyasal maddelerin kokularına aşırı hassasiyet olması
– Ailede veya akrabalarda astım, alerjik nezle, egzama, gıda alerjisi, ilaç alerjisi gibi alerjik hastalıkların olması
– Öksürük, nefes darlığı gibi belirtilerin ventolin gibi nefes açıcı sprey veya nebül tedavileri ile rahatlaması
Gibi durumlar kişide sık sık yaşanıyorsa mutlaka alerjik astım düşünülmeli ve bir immünoloji ve alerji uzmanına giderek doğru teşhis konulmalıdır.
Doğru Teşhis Oldukça Önemli!
Her astım belirtisi olan kişi alerjik astım olmayabilir. Bu nedenle teşhisin doğru konması çok önemlidir. Alerjik astım tedavisi 1-2 hafta gibi kısa süreli bir tedavi değildir. Aylarca, bazı durumlarda yıllarca süren bir tedavidir. Yanlış teşhis yapıldığı takdirde kişi, bu uzun süreçte gereksiz yere tedavi görmüş olur. Tam tersi durumda yani astım varken olmadığı varsayılırsa akciğerlerde hasar gelişebilir. Bu nedenle öncelikle kesin teşhis konulmalı ve gereken tedavi verilmelidir.