Alerjik astım krizi, astım hastaları için çoğu zaman korkutan bir durumdur. Önemsiz gibi görünse de hayati risk taşımaktadır. Eğer bir alerji uzmanı tarafından teşhis konulup tedavi kararlaştırılmamışsa, alerjik astım krizi için neler yapmanız gerektiğini sizler için anlattık. Bu bölümde alerjik astım krizi için şu başlıklar yer alacaktır:
Alerjik Astım Krizi Nedir?
Astım şiddetlenmesi olarak da bilinen alerjik astım krizi sırasında, solunum yolları daralır ve iltihaplanır. Solunum yolunuzun etrafındaki kaslar daralır ve solunum yolları bronşların daralmasına neden olarak fazladan balgam üretir.
Alerjik astım krizi sırasında öksürebilir, nefesinizde hırıltı olabilir ve nefes almada zorluk çekebilirsiniz. Alerjik astım krizi, evde ve zamanında yapılan tedavilerle iyileşen belirtilerle önemsiz olabilir, ya da çok ciddi olabilir. Evde yapılan tedaviyle iyileşmeyen şiddetli bir astım krizi hayati tehlike arz eden acil bir durum haline gelebilir.
Alerjik astım krizini önlemede kilit nokta, astımı şiddetlendiği zaman fark edip tedavi etmektir. Bu gibi durumlarda, doktorunuzla önceden öğrenmiş olduğunuz ve çalıştığınız tedavi planını uygulayın. Unutmayın; tedavi planınız astım kötüye gittiğinde ne yapmanız gerektiğini ve alerjik astım krizi sürecinde krizle nasıl başa çıkmanız gerektiğini içermelidir.
Alerjik Astım Krizinin Başlıca Nedenleri Nelerdir?
Aşırı derecede hassas bağışıklık sistemi, belirli tetikleyicilerle karşılaşıldığında solunum yollarınızı (bronşlarınızı) iltihaplandırır ve şişmesine neden olur. Alerjik astım krizinin nedenleri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Belli başlı alerjik astım kriz nedenleri şunlardır;
– Polen, evcil hayvanlar
– Küf, ev tozu akarları(mitelar)
– Üst solunum yolu enfeksiyonları
– Sigara dumanı
– Soğuk ve kuru hava solumak
– Reflü (Gastroözofageal reflü hastalığı)
– Stres
Alerjik Astım Krizi Kişiden Kişiye Farklı Nedenlerle Görülebilir
Bir çok kişi için alerjik astım krizi, nezle grip gibi solunum yolu enfeksiyonuyla kötüleşebilir. Bazı kişiler için astım krizi şiddetlenmeleri iş ortamında olan nedenlerden ileri gelirken, bazı kişiler için stresten, sigara dumanından, ev tozundan, polenlerden ya da diğer alerjik astım krizi tetikleyicilerinden dolayı oluşabilmektedir. Kimi zaman da alerjik astım krizi gözle görülür bir neden olmadan da oluşabilir.
Risk Faktörleri
Alerjik astım hastası olan herkes astım krizi riski taşımaktadır. Eğer aşağıdaki durumlardan bir kaçını yaşamışsanız, ciddi bir alerjik astım krizi riski taşıyor olabilirsiniz;
– Geçmişte ciddi bir astım krizi atlatmak
– Astım nedeniyle hastaneye yatmış olmak ya da acil servise gitmek
– Astım krizi nedeniyle bir solunum tüpü kullanmak
– 1 ay içerisinde iki seferden fazla hazne kullanmak
– Astım krizlerinizin, belirtilerin kötüye gittiğini fark etmeden önce gizlice meydana gelmesi
– Sinüzit, nazal polip, kalp ve damara ilişkin hastalıklar ya da kronik akciğer hastalıkları gibi hastalıklardan her hangi birine sahip olmak.
Alerjik Astım Krizinin Başlıca Belirtileri Nelerdir?
– Şiddetli nefes darlığı
– Göğüs sıkışması
– Göğüs ağrısı
– Öksürük
– Hırıltı
Alerjik astım krizinin belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilmektedir. Doktorunuzla size özel ve belli başlı belirtilerinizi kesinleştirmek ve bu belirtiler oluşmaya başladığında neler yapmanız gerektiğiyle ilgili görüşmenizde fayda var .
Eğer astım krizi belirtileri doktorunuzun önerdiği şekilde ilaçlarınızı kullanmanızdan sonra bile hafiflemiyor, aksine kötüye gidiyorsa, bir acil servise gitmeye ve doktor müdahalesine ihtiyacınız olabilir.
Alerjik Astım Krizi Teşhisi Nasıl Konulmalıdır?
Teşhisi için, yetişkinlerde, akciğerlerin ne kadar iyi çalıştığını görmek için akciğer fonksiyon testi yapılır. Akciğer fonksiyonun düşük olması, alerjik astımınızın iyi kontrol edilmediğini gösterir. Bazı durumlarda, akciğer fonksiyon testleri acil durumlarda alerjik astım krizinin derecesini kontrol etmede ya da tedavinin ne kadar iyi yanıt verdiğini kontrol etmede kullanılmaktadır.
Akciğer Fonksiyon Testleri şunları teşhis için şu yöntemleri içerir;
– PEF(Nefes Ölçümü): Doktorunuz kontrol için gittiğinizde ya da alerjik astım krizi için acil bir durumda gittiğinizde nefes ölçüm testi yapabilir. Bu test ne kadar hızlı nefes aldığınızı ölçer. Bu testin sonuçları nefesinizin değerlerini gösterir. Test tek bir seferde bir ağızlığa, alabildiğiniz kadar kızlı ve güçlü bir nefesle üflemenizle yapılır.
– Spirometri : Spirometri testinde, derin nefesler alıp, spirometre denilen makineye bağlı bir hortuma güçlü bir şekilde nefesinizi verirsiniz. Genel spirometri ölçümü, 1 saniyede ne kadar çok nefes verebildiğinizi ölçen zorlu ekspiratuvar volümüdür. Bu testin sonuçları zorlu ekspiratuvar volümü(FEV) olarak bilinmektedir. Spirometri aynı zamanda, akciğerlerinizin ne kadar hava alabildiğini ve nefes alıp verme seviyenizi de ölçebilmektedir.
– Nitrik Oksit Testi : Bu test yeni bir teşhis yöntemidir ve nefes verdiğinizde verdiğiniz havada ne kadar nitrik oksit olduğunu ölçmektedir. Yüksek nitrik oksit sonuçları, bronşlarda iltihaplanma olduğunun göstergesidir. Dışarı verilen nitrik oksit hastanın direkt olarak bir tahlil cihazına nefesini vermesiyle ölçülebilir.
– Nabız Ölçümü : Bu test şiddetli bir astım krizi sırasında uygulanır ve kandaki oksijen miktarını ölçmektedir. Parmak tırnağınızdan yapılmaktadır ve yalnızca birkaç saniye sürer.
Alerjik Astım Krizi Tedavisi Nasıl Uygulanmalıdır?
Eğer doktorunuzla birlikte bir alerjik astım planı hazırlayıp çalıştıysanız, astım krizinin ilk belirtilerinde bu plandaki yönergeleri uygulayın.
Bu yöntem genellikle solunum yollarını açmak için, 2 ila 6 fıs albuterol( ProAir HFA), Proventil HFA, Ventolin HFA gibi astım spreylerini bir hazne yardımıyla derin bir şekilde ciğerlerinize çekmenizi içermektedir. Küçük çocuklar veya hazne kullanmada sorun yaşayan çocuklar nebülizör kullanabilirler. 20 dakika sonra hala ihtiyaç duyuluyorsa bu yöntem tekrarlanabilir.
Nefes almada zorlanma olduğu için konuşma zorluğu gibi şiddetli belirtileri olan bir astım krizi için tedaviye kendiniz yine bu yöntemle başlayabilirsiniz ancak ilacın etkisini göstermesini beklemek yerine doktorunuza ya da bir acil bölümüne gitmenizde fayda var. Eğer hırıltı devam ediyorsa ve baştaki tedaviden sonra da nefessiz hissediyorsanız, aynı gün içinde tıbbi yardım kesinlikle çok önemlidir.
Doktorunuz astım krizi sonrasında 1 ya da 2 gün içinde, 3-4 saatte bir hazneli tedaviyi uygulamanızı önerebilir. Kısa bir süre için ağız yoluyla kortikosteroid tedaviye de ihtiyaç duyabilirsiniz.
Acil Tedavi Yöntemleri
Krizi sırasında acil servis bölümüne gittiyseniz, astım krizini kontrol altına almak için bazı ilaçlara ihtiyacınız olur. Bu ilaçlar şunlardır:
– Albuterol(ProAir HFA), Proventil HFA, Ventolin HFA gibi Kısa Etkili Beta Agonistler; Bu ilaçlar hazne için kullandığınız ilaçlarla aynıdır. Bunun için ilacı derince ciğerlerinize çekebileceğiniz bir buhar haline getiren nebülizatör olarak adlandırılan bir cihaz kullanmalısınız.
– Oral Kortikosteroid Tedavi; Hap şeklinde olan bu ilaçlar akciğer iltihaplanmasını azaltır ve alerjik astımın belirtilerini kontrol altına alır. Kortikosteroidler, özellikle kusan ya da solunum zorluğu çeken hastalar için damardan da uygulanabilir.
– İpratropium(Atrovent); İpratropium bazen, özellikle albuterol tamamen etki etmediğinde, şiddetli astım krizini tedavi etmek için bronşları genişletici madde olarak kullanılmaktadır.
Alerjik Astım Krizi Tedavisinden Sonra Ne Yapmalıyız?
Astım krizi belirtileriniz hafifledikten sonra doktorunuz, ikinci bir astım krizinin olmaması için, birkaç saat daha ya da daha uzun bir süreyle acil servis odasında kalmanızı uygun görebilir. Krizin tamamen kontrol altına alındığından emin olduktan sonra eve gidebilirsiniz. Doktorunuz tekrar astım krizi geliştiğinde ne yapmanız gerektiğine dair sizi bilgilendirmelidir.
Tedavi Cevap Vermediğinde Ne Yapmalıyız?
Alerjik astım kriz belirtileri acil tıbbi tedaviden sonra iyileşmiyorsa hastanede kalmalı ve saatte bir ilaç almalısınız. Şiddetli belirtiler yaşıyorsanız maske yoluyla oksijen almalısınız. Bazı ciddi durumlarda şiddetli ve inatçı alerjik astım krizlerinde yoğun bakım ünitesinde kalmanız gerekebilir.
Alerjik Astım Krizi Tedavi Edilmediğinde Ne Olur?
Astım krizi en korkutucu ve ciddi durumlardan bir tanesidir. Mutlaka tedavi edilmeli ve atlanılmaması gerekmektedir. Kriz tedavi edilmediğinde gerçekleşebilecek durumlar şu şekildedir:
– Alerjik astım krizleri uyku, okul, iş veya yaptığınız egzersizler gibi günlük aktivitelerinizi engelleyebilir. Hayat kalitenizin düşmesine neden olur ve çevrenizdekilerin de yaşamını etkileyebilir.
– Ciddi bir astım krizi stresli ve masraflı olacak acil servis ve hastanede yatış gerektirebilir.
– Çok şiddetli bir astım krizi, solunum durmasına ve hatta ölüme bile neden olabilmektedir.